مراحل عملیات بتن ریزی

مخلوط سنگ‌آهک و خاک رس (سیمان پرتلند) در دهه 1820 میلادی تولید شد. اما در آن زمان استفاده از این ماده برای ساخت بتن، عملیات بتن‌ ریزی و چگونگی مراحل انجام آن برای همه افراد جای سؤال داشت. این مبهم بودن حتی در اوایل قرن 19 میلادی نیز ادامه داشت و افراد هیچ شناختی نسبت به عبارت بتن‌ریزی نداشتند. اما پس از مدتی مصریان ساخت سازه‌های مستحکم و صنعت بتن‌ریزی را با استفاده از مخلوط گچ و آهک آغاز نمودند. به همین دلیل می‌توان مصریان را آغازگر این صنعت و حرفه دانست. ما در این مقاله سعی داریم شما را به طور مفصل با عملیات بتن‌ریزی، مراحل و شرایط آن آشنا نمایم. پس به شما پیشنهاد می‌دهیم این مقاله جامع و کامل را از دست ندهید.

بتن ریزی چیست؟

عملیات بتن ریزی (concreting) یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین عملیات‌ها در ساخت سازه‌های بتنی بشمار می‌آید. در فرایند بتن‌ریزی در محلی‌های مانند کف سازه، سقف سازه، فونداسیون سازه، زیرسازه و غیره اقدام به ریختن بتن می‌کنند. عملیات بتن‌ریزی معمولاً داخل قالب‌های انجام می‌شود که پس از گرفتن بتن‌ها، قالب از آنها جدا می‌شود و تا زمانی که بتن‌ها صددرصد بگیرند از آنها نگهداری می‌شود. فرایند بتن‌سازی طی 8 مرحله کلی و مختلف انجام می‌گیرند که این مراحل شامل اختلاط، انتقال بتن‌ها، قالب‌سازی، آرماتوربندی، بتن‌ ریزی، متراکم‌سازی، پرداخت سطح و عمل آوری بتن هستند. تمام مراحل بتن‌ریزی، روی کیفیت سازه‌های بتنی  بسیار تأثیر دارند و همچنین باید طبق استاندارهای موجود انجام گیرند.

بیشتر بدانیم:پایدارسازی دیوارهای گود،سازه نگهبان خرپایی

در عملیات بتن ریزی، بتن‌ها از کجا تهیه می‌شوند؟

بتن‌های پروژه‌هایی عمرانی معمولاً باتوجه‌به میزان و مقدار موردنیاز در همان محل تولید و یا از شرکت‌های بتن‌سازی خریداری می‌شود. برای پروژه‌های عمرانی با متراژ پایین مانند ساختمان‌های چندطبقه به کمک دستگاهی به نام میکسر کوچک در همان محل بتن‌ها را تولید می‌کنند. اما در متراژهای بالا بتن‌های موردنیاز محل‌های مانند بتن‌ریزی فونداسیون، بتن‌ریزی سقف و دال، بتن‌ریزی اسکلت و بتن ریزی دیوارها از شرکت‌های بتن‌سازی خریداری می‌شود. البته بتن‌ موردنیاز پروژه‌های عمرانی بسیار بزرگ مانند برج‌سازی، راه‌سازی و غیره معمولاً در همان محل تولید می‌شود تا از هزینه تولید آن بکاهند. معمولاً در پروژه‌های بسیار بزرگ ساخت بتن به کمک بچینگ متحرک یا ثابت تهیه و پس از آن مراحل بتن‌ریزی انجام می‌شود.

مراحل بتن ریزی

پیش‌تر گفتیم که بتن‌ریزی هر سازه‌ای عمرانی به 8 مرحله تقسیم می‌شوند که در ادامه این مطلب تمام مراحل عملیات بتن ریزی به‌طورکلی ارائه شده است.

اختلاط بتن

فرایندی که مواد اولیه بتن‌ها با یکدیگر مخلوط  و دوغاب یا ملات سیمانی تشکیل می‌شود را اختلاط بتن می‌گویند.

انتقال بتن

به مرحله که مخلوط بتن‌ به‌وسیله دستگاه‌ها و تجهیزات مخصوص از محل ساخت به محل سازه منتقل می‌شود را مرحله انتقال می‌گویند. این مرحله مانند سایر مراحل بسیار مهم است و حتماً باید بتن‌ها به‌وسیله تجهیزات مخصوص منتقل شوند.

قالب بندی در بتن ریزی

قالب‌بندی به عملیات سرهم نمودن و آماده‌سازی قالب بتن‌ها گفته می‌شود. در واقع قالب‌بندی، اولین مرحله شروع عملیات بتن‌ریزی محسوب می‌شود. قالب‌ها معمولاً از مواد مختلفی مانند چوب، فولاد و غیره ساخته می‌شوند. همچنین هر کدام از اعضای سازه‌ها مانند تیر، دال، سون‌ها و غیره فرایند مختص به خود را دارند.

آرماتوربندی در بتن ریزی

مرحله آرماتوربندی در اجرای اسکلت‌های بتنی پس از اجرای بتن مگر صورت می‌گیرد. در این مرحله باتوجه‌به تعداد طبقات سازه در کف سازه، میل‌گردهایی با ضخامت استاندارد اجرا می‌شوند. میل‌گردها معمولاً به یک صفحه بزرگ که در بتن‌های مگر کار گذاشته شده است، پیچ یا جوش داده می‌شود.

عملیات بتن ریزی

پس از مرحله قالب‌بندی باید بتن‌ریزی پی شروع شود. در این مرحله معمولاً برای ساخت سازه‌های که دارای مقیاس پایین هستند، بتن‌ها از شرکت خریداری شده و به‌وسیله تراکت میکسر به محل برده می‌شود. سپس بتن‌های تازه و خمیری شکل به‌وسیله پمپاژ به درون قالب‌ها ریخته می‌شوند. در بتن‌ریزی، بتن باید مستمر، آرام، بادقت و در یک مرحله ریخته شوند. زیرا استحکام کلی سازه در صورت مداوم نبودن فرایند بتن‌ریزی بسیار کاهش میابد.

متراکم سازی

یکی از مهم‌ترین مراحل دیگر عملیات بتن ریزی، متراکم‌کردن آن است. به خارج نمودن هوای محبوس درون مخلوط بتنی را تراکم می‌گویند که باعث افزایش استحکام بتن‌ها می‌شود. در تراکم سازی از وسایل گوناگونی از جمله ویبراتور استفاده می‌شود.

پرداخت سطح

در این مرحله سطح بتن‌ها پس از مرحله تراکم، تراز می‌شود. مرحله پرداخت، مقاومت بتن در برابر نفوذپذیری را افزایش و سایش را کاهش می‌دهد. این مرحله بیشتر برای سازه‌های مانند دال سقف دال کف و انواع شالودها استفاده می‌شود.

عمل آوری

عمل‌آوری بتن‌ریزی، عملیاتی است که با کنترل دما و رطوبت در طی واکنش هیدارتاسیون، خواص مکانیکی موردنظر برای بتن‌های نهایی را فراهم می‌نماید. این مرحله یکی از مهم‌ترین مراحل پس از بتن ریزی بشمار می‌آید که باید بادقت بالا صورت ‌گیرد. در حالت کلی مرحله عمل‌آوری بر روی ترک‌خوردگی، نفوذپذیری، مقاومت و دوام نهایی بتن‌ تأثیر مستقیم می‌گذارد.

بیشتر بدانیم:استفاده از بتن در عملیات نیلینگ

عملیات بتن سازی سقف چیست؟

بتن‌ریزی سقف نیز بخشی از بتن‌ریزی اسکلت محسوب می‌شود. شاید از خود بپرسید بتن‌ریزی اسکلت چیست؟ بتن ریزی اسکلت، یک جز از بتن‌ریزی است که برای ساخت اسکلت ساختمان انجام می‌گیرد. البته این عملیات پس از مرحله بتن‌ریزی و گرفتن صددرصد بتن‌های فونداسیون صورت می‌گیرد. این نوع از بتن‌ریزی نیز از مراحلی مانند آرماتوربندی، قالب‌بندی، بتن‌ریزی و متراکم‌سازی تشکیل می‌شود. در این نوع بتن‌ریزی، بتن پس از مراحل آرماتوربندی و قالب‌بندی به‌وسیله پمپ، مونوریل یا آسانسور به طبقه موردنظر برده و سپس مرحله بتن‌ریزی صورت می‌گیرد. در بتن‌ریزی سقف نیز مانند سایر بتن ریزی‌ها، بایداین مرحله به‌صورت پیوسته و بادقت صورت گیرد؛ زیرا تأخیر زمانی در این عملیات سبب کاهش کیفیت بتن‌ می‌شود.

مهمترین اصول بتن ریزی

یکی از مهم‌ترین اصول بتن‌ریزی، سپردن آن به یک متخصص است؛ زیرا عملیات بتن ریزی یک کار تخصصی سخت و دشوار است که حتماً باید توسط متخصصان صورت گیرد. ازآنجایی‌که بتن‌ریزی استحکام و عمر سازه را تضمین می‌نماید، اگر درست انجام شود سرمایه شما محفوظ می‌ماند و در غیر این صورت عملاً سرمایه شما در خطر تخریب و فرسودگی قرار می‌گیرد.

عیار بتن

منظور از عیار بتن‌ها مقدار سیمان مورداستفاده در هر مترمربع است که عیار بتن با مقاومت نهایی آن رابطه مستقیم دارد. به عنوان مثال عیار بتنی‌ که برای آرماتوربندی و صفحه گذاری استفاده می‌شوند تقریباً 150 کیلوگرم بر مترمربع است. عیار بتن‌ها برای بلوک‌ بتن‌های سبک 25 کیلوگرم بر مترمربع است. همچنین برای دوغاب پشت کار حدود 430 کیلوگرم سیمان و برای بتن‌های معمولی 350 کیلوگرم بر مترمربع استفاده می‌شود.

سخن پایانی

در کل عملیات بتن ریزی فرایندی بسیار حساس و پیچیده است و باید انجام این عملیات را به یک فرد متخصص سپرد زیرا تخصص و تجربه زیاد در زمینه بتن و بتن‌ریزی بسیار حائز اهمیت است. همچنین باید همه مراحل بادقت بالا و حوصله زیاد انجام شود زیرا نتیجه بتن ریزی سبب کیفیت و استحکام سازه می‌شود. ما در این مطلب سعی کردیم تمام دستورالعمل و اصول مهم برای بتن ریزی را ارائه دهیم. امیدواری که بتوانید به کمک مقاله ما این عملیات ویژه و مهم ساختمانی را در پروژه خود مدیریت نموده و به نحو احسنت انجام دهید.