کفراژبندی و دکفراژ چیست؟

کفراژبندی و دکفراژ دو اصطلاحی هستند که در ساختمان‌سازی و ساخت سازه‌های بتنی مورداستفاده قرار می‌گیرند. برای بتن‌ریزی و ساختن اسکلت و سقف‌های بتنی نیاز است تا در ابتدا قالبی ساخته شود. به این مدل قالب در صنعت ساختمان کفراژ و به مراحل ساخت آن کفراژبندی گفته می‌شود.
این قالب می‌تواند به خمیر سیمان شکل داده و آن را در اندازه، شکل و حجم موردنظر تنظیم کند. کفراژ در هنگام بتن‌ریزی کاربرد دارد و از آن برای نگه‌داشتن قالب‌های اصلی استفاده می‌شود.
همان‌طور که اشاره شد، این سازه فقط در زمان بتن ریزی استفاده می‌شود، در نتیجه سازه‌ای موقتی است و باید پس از مدتی باز شود.

بیشتر بدانیم:سازه نگهبان خرپایی چیست؟

دکفراژ چیست؟

در صنعت ساختمان به مراحل باز کردن این قالب، دکفراژ گفته می‌شود. هر دو مرحله نصب و باز کردن قالب باید طبق اصولی خاص انجام شوند.
از همین رو ما در این مقاله قصد داریم شما را با انواع کفراژبندی آشنا کنیم و به معرفی کاربردها و نحوه اجرای آن بپردازیم.

آشنایی با انواع کفراژبندی

قالب‌سازی برای بتن یا همان کفراژبندی بسته به نوع سازه، وسعت و حتی طراحی آن، به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود.
جالب است بدانید که کفراژ دارای مدل‌های مختلفی است که شامل قالب‌های چوبی، فلزی، فایبرگلاس، متحرک، پلیمری، پلاستیکی و… می‌شود.
هر کدام از این قالب‌ها با درنظرگرفتن نوع سازه، بودجه ساخت و نحوه اجرای آن در جای خاصی استفاده می‌شوند.
تشخیص نوع قالب بر عهده مهندس سازه است و با درنظرگرفتن جزئیات مختلف طرح انتخاب می‌شود.

کدام قالب نسبت به بقیه برتری دارد؟

هر کدام از روش‌های کفراژبندی مزایای مختص به خود را دارند و برای شرایط خاصی مناسب هستند. مثلاً روش ساخت کفراژبندی چوبی بسیار ساده و کم‌هزینه است، اما سرعت نصب آن بسیار کم بوده و برای سازه‌های بزرگ مناسب نیست.
یا کفراژبندی فلزی دقت بالایی دارد و نصب آن هم با سرعت بالایی انجام می‌شود، اما وزن آن زیاد است و هزینه نصب بیشتری نیز دارد.
به همین دلیل نمی‌توان به طور دقیق یکی از روش‌های کفراژبندی را برتر از بقیه دانست. اما معمولاً قالب‌های چوبی به دلیل مقاومت پایین و یکدست نبودن، به‌عنوان معمولی‌ترین نوع کفراژ در نظر گرفته می‌شوند و تنها در ساخت سازه‌های کوچک مورداستفاده قرار می‌گیرند.

کفراژبندی و دکفراژ چه کاربردهایی دارند؟

باتوجه‌به توضیحات ابتدای مقاله، احتمالاً تا حدودی با وظیفه کفراژبندی آشنا شده باشید. اما این سازه دقیقاً چه کاربردهایی در ساختمان دارد؟
در ادامه برخی از مهم‌ترین کاربردهای کفراژ و دکفراژ را معرفی می‌کنیم.

1. جلوگیری از حرکت قالب‌های بتنی
   هدف اصلی کفراژبندی، شکل‌دادن به بتن و جلوگیری از حرکت قالب‌های بتن است.
   معمولاً در ساخت ساختمان‌های ساده و کوچک، کمتر شاهد کفراژبندی هستیم و بیشتر پایه‌های چوبی تی شکل و داربست‌های نگه دارنده را می‌بینیم.
   سازه‌های بتنی حساس مثل پل، سد، ساختمان‌های بزرگ و… حتماً به کفراژ نیاز خواهند داشت. زیرا قالب‌های تنظیم شده برای بتن‌ریزی نباید تحت هیچ شرایطی حرکت کنند.
   درصورتی‌که این اتفاق رخ دهد، اسکلت یا سقف مربوطه خیز برمی‌دارد و استحکام لازم را نخواهد داشت. هر چقدر مقدار این خیز بیشتر باشد، عمق فاجعه و اتفاقات ناخوشایند برای سازه نیز بیشتر خواهد بود.
   از همین رو مهم‌ترین کاربرد کفراژبندی و دکفراژ، ثابت نگه‌داشتن قالب‌های بتنی و جلوگیری از حرکت آنها است.
2.  به‌وجودآوردن سطح افقی صاف و تراز برای قالب‌بندی
   کفراژبندی معمولاً در فاصله بین ستون‌های عمودی سازه انجام می‌شود. این کار کمک می‌کند قراردادن قالب بتن بادقت بیشتری انجام شده و عملیات بتن‌ریزی به‌خوبی انجام گیرد.
   کفراژبندی استاندارد و دقیق باعث می‌شود تا ایجاد سطوح صاف و گسترده مثل سقف به‌راحتی امکان‌پذیر باشد. با انجام این کار شرایط استاندارد برای ادامه کار مثل آرماتوربندی و ساخت ادامه تیر و ستون‌ها، فراهم خواهد شد.
3. بالابردن مقاومت سازه در هنگام ساخت
   طبیعتاً در هنگام ساخت انواع سازه‌های بتنی، فرایند و ابزار مختلفی دخیل هستند. کفراژبندی اصولی و دقیق، فشار وارد شده هنگام کار مانند جابه‌جایی مصالح، حرکت کارگران و حتی استفاده از ابزارهای مختلف را کاهش می‌دهد.
   این عمل مقاومت سازه را در حین عملیات ساخت افزایش خواهد داد و کمک می‌کند تا تغییراتی در محل قرارگیری قالب‌های بتنی رخ ندهد.اهمیت این موضوع در سازه‌های بزرگ و مرتفع بیشتر قابل‌درک خواهد بود.

نحوه اجرای کفراژبندی و دکفراژ چگونه است؟

قبل از هر چیز باید گفت که روش کفراژبندی و دکفراژ در قالب‌های مختلف، متفاوت است.
اگر قصد داشته باشید از قالب‌های چوبی استفاده کنید، در ابتدا می‌بایست با استفاده از چوب نئوپان و میخ، قالب‌هایی را با ابعاد موردنیاز بسازید.
پس از ساخت قالب اصلی، این قالب‌ها به‌وسیله سیم فلزی به محل‌ موردنظر نصب می‌شوند و اندازه‌گیری‌های لازم برای قرارگیری دقیق آن انجام می‌گیرد.
با تنظیم قالب، تیرهای چوبی تی شکل برای نگهداری از قالب آماده می‌شوند و در نقاط موردنیاز نصب می‌گردند.
بعد از طی‌کردن کلیه مراحل و مطمئن شدن از مقاومت قالب، محل قرارگیری و اندازه دقیق آنها، عمل بتن‌ریزی انجام می‌شود.
این فرایند در قالب‌های مختلف نیز به همین صورت است؛ اما با این تفاوت که ساخت و نصب قالب در هر روش کمی متفاوت است. به‌عنوان‌مثال در قالب‌های فلزی آماده نیاز به ساخت قالب چوبی و نصب آن با سیم و میخ نیست.
بلکه می‌توان به‌وسیله پیچ مخصوص این قاب‌ها را به هم متصل کرد.

بیشتر بدانیم: ستون شنی چیست؟

سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم شما را به طور کامل با اصطلاحات کفراژبندی و دکفراژ آشنا کنیم و به بررسی کاربرد و روش اجرای آنها بپردازیم.
هر دوی این مراحل نیازمند طراحی و اجرای دقیق هستند و هرگونه بی‌توجهی می‌تواند عواقب ناخوشایندی را در پیش داشته باشد.
شاید اهمیت این فرایند در سازه‌های کوچک و معمولی، آن‌قدرها هم زیاد به نظر نرسد، اما طبیعی است که حتی در همین سازه‌ها هم قادر است تا حدودی از استحکام واقعی کم کند.
کارشناسان و مهندسین ساختمان توصیه می‌کنند که در هنگام ساخت سازه‌های بتنی سعی کنید نوعی از قالب را برگزینید که اجرای آن برای نیروی کار موجود در منطقه راحت‌تر باشد.
تجربه بالا در ساخت کفراژبندی کمک می‌کند تا این فرایند بادقت بیشتری انجام گیرد.
در پایان اگر سؤال یا تجربه‌ای دراین‌خصوص دارید، خوشحال می‌شویم آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.