ساخت تاپ دان یا از بالا به پایین چیست؟

از روش‌هایی مانند روش مهار متقابل (استرات)، دیوار دیافراگمی، دیوار برلنی، سپرکوبی، اجرای شمع، ساخت از بالا به پایین و… برای پایدارسازی گود استفاده می‌شود و در برخی از موارد استفاده از ترکیبی از این روش‌ها را در دستور کار قرار می‌دهند. در مطالب قبلی از بلاگ وب‌سایت مهندسی ابرند به بررسی برخی از روش‌های پایدارسازی گود مانند انکراژ، دیوار دیافراگمی، دیوار برلنی و… پرداختیم و با این روش‌ها آشنا شدیم. در این مقاله نیز در نظر داریم تا به روش ساخت تاپ دان یا از بالا به پایین بپردازیم و موضوعات مرتبط با این روش را مورد بررسی قرار دهیم؛ بنابراین، اگر شما نیز علاقه‌مندید تا با این روش از روش‌های پایدارسازی گود آشنا شوید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

روش ساخت بالا به پایین یا تاپ دان

روش ساخت بالا به پایین یا تاپ داون برای اولین‌بار در دهه 70 میلادی مطرح شد و در پروژه ساخت متروی شهرهای پاریس و میلان مورداستفاده قرار گرفت. شمایل کلی این روش به این شکل است که در درون پروژه گودبرداری تونل‌هایی احداث می‌شود و پس از پایان پروژه این تونل با استفاده از مصالح خاکریزی می‌شود. این روش که به نام Cut & Cover شهرت دارد، به دو نوع مختلف انجام می‌شود که عبارت‌اند از: روش ساخت از بالا به پایین (تاپ دان) یا روش ساخت از پایین به بالا ( bottom-up). با گذشت زمان این روش ساخت‌وساز در ساختمان‌ها نیز مورد استفاده قرار گرفت و استفاده از این روش به دلیل سرعت بالای ساخت در پروژه‌های مختلفی در کشورهای متعددی مانند چین، روسیه، ویتنام، سنگاپور و حتی کشور خودمان نیز رواج یافت.

شرکت ابرند با بهترین و مجرب ترین تیم کارشناسی عمران در پروژه‌های ساخت از بالا به پایین یا تاپ داون فعالیت می‌کند.

پروژه‌های اجراشده با روش تاپ دان

از جمله پروژه‌های اجراشده با استفاده از روش ساخت از بالا به پایین می‌توان به برج تجاری هرون لندن، برج تجاری ویتنام، برج شانگهای چین، پروژه ایستگاه قطار شهری اهواز، مرکز آئودی در جنوب فنلاند، پروژه مسکونی شقایق در تهران و…. اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: بهسازی خاک

مراحل اجرای روش ساخت از بالا به پایین

مراحل اجرای روش ساخت تاپ دان یا از بالا به پایین به شرح زیر است:

1. اجرای دیوارهای حائل محیطی
2. حفاری محل شمع‌های باربر از زیر تراز ستون‌ها و دیوارهای همکف و نصب ستون‌های باربر میانی
3. اجرای دال همکف
4. شروع خاک‌برداری از طبقه زیر همکف
5. تکرار مراحل گذشته و دستیابی به فندانسیون
6. آرماتوربندی و بتن‌ریزی

بیشتر بخوانید: سازه نگهبان خرپایی چیست؟

مزایای استفاده از روش ساخت از بالا به پایین برای پایدارسازی خاک

• باتوجه‌به انجام پروژه به‌صورت مرحله به مرحله، ریسک ریزش دیواره‌های خاک‌برداری به صفر نزدیک خواهد شد.
• بر خلاف برخی از روش‌ها مانند میخکوبی و مهارکوبی، نیازی به رضایت و تأییدیه صاحبان املاک مجاور نخواهید داشت.
• باتوجه‌به اینکه خاک‌برداری و ساخت به شکل هم‌زمان صورت می‌پذیرد، از نظر محدودیت فضا و ایجاد سروصدای و مزاحمت برای همسایگان وضعیت بهتری خواهید داشت.
• استفاده از این روش در پروژه‌های سازه‌های زیرزمینی در کلان‌شهرها چالش‌هایی مانند اختلال در عبور و مرور، ریسک خطرات ناشی از گودبرداری و احتمال ایجاد ترافیک را به حداقل خواهند رساند.

معایب اجرای روش تاپ دان

از معایب استفاده از روش تاپ دان در پروژه‌های گودبرداری و ساخت سازه‌ها می‌توان به عدم دسترسی به سطح بیرونی دیواره‌ها جهت آب‌بندی، پیچیدگی اتصالات دال به ستون‌ها و دیوارهای حائل، فضاهای محدود برای گودبرداری، امکان نشت آب از محل تقاطع دال و دیوار در صورت عدم اجرای صحیح روش تاپ دان، نیاز به نیروی انسانی متخصص و تجهیزات و ماشین‌آلات مخصوص، سختی کار، ایجاد محدودیت در دسترسی به گود از طریق شفت‌ها یا از طریق بازشوها و… اشاره کرد.

بررسی تفاوت‌ها میان روش ساخت از بالا به پایین و روش ساخت از پایین به بالا

• باتوجه‌به اینکه اجرای روش ساخت از بالا به پایین به شکل هم‌زمان با ساخت تأسیسات برقی و مکانیکی در بالا و زیرزمین ممکن است، سرعت اجرا بالا می‌رود و برنامه زمان‌بندی ساخت کوتاه می‌شود؛ اما در روش ساخت از پایین به بالا فعالیت‌ها طبق زمان‌بندی صورت می‌پذیرد و امکان اجرای هم‌زمان برنامه‌ها وجود نخواهد داشت و اجرای این روش زمان‌بر خواهد بود.
• روش ساخت از بالا به پایین در پروژه‌هایی که دارای طبقات زیاد در زیرزمین هستند، مناسب است؛ اما روش ساخت از پایین به بالا در چنین پروژه‌های توجیه‌پذیر نیست و خطر ریزش گود نیز وجود دارد.
• آلودگی و اشغال فضا در روش ساخت از بالا به پایین به نسبت روش ساخت از پایین به بالا کمتر است.
• در روش ساخت از بالا به پایین، در زمان و هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.
• در پروژه‌های بزرگ و زیرساختی در شهرها، استفاده از روش ساخت بالا به پایین به دلیل کاهش میزان دخالت و مزاحمت در ترافیک‌های خیابانی، روشی مناسب است؛ اما روش ساخت از پایین به بالا چنین خصوصیاتی ندارد.

بیشتر بخوانید: تفاوت خاکبرداری و گودبرداری

جمع‌بندی

در این مطلب از بلاگ وب‌سایت مهندسی ابرند به بررسی روش پایدارسازی گود و گودبرداری ساخت تاپ دان یا از بالا به پایین پرداختیم و دریافتیم که استفاده از این روش یا ترکیب این روش با سایر روش‌های پایدارسازی خاک می‌تواند منجر به تسریع و تسهیل پروژه‌های عمرانی شود. ضمناً روش تاپ دان برای پروژه‌های بزرگ عمومی و زیرساخت شهری می‌تواند از نظر کاهش ایجاد مزاحمت و ترافیک بسیار مناسب باشد و مشکلات گودبرداری را به حداقل برساند. با این تفاسیر و تعدد پروژه‌هایی که در آنها از روش تاپ دان استفاده شده، می‌توان نتیجه گرفت که این روش، روشی مناسب برای استفاده در پروژه‌های عمرانی و گودبرداری در مقیاس بزرگ است. در پایان امید است که این مطلب برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد.